ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδιαίτερη κλίση στα σφαιριστικά παιγνίδια, στις «σφαιρίσεις» όπως ονομάζονταν. Διατίθετο μάλιστα, ιδιαίτερος χώρος στα Γυμναστήρια και τις παλαίστρες για τις σφαιριστικές ασκήσεις ή τη διεξαγωγή παιγνιδιών από τους σφαιριστές που ονομαζόταν σφαιριστήριο η σφαιρίστρα. Τα παιγνίδια με τη μπάλα ήσαν πολλά. Οι αναφορές του Ομήρου (8^ος αι.πΧ) τεκμηριώνουν παλαιότερη μακρά παράδοση σφαιρίσεων και μάλιστα όχι μόνο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες. Η πρώτη αναφορά του, στο Ζ´ της Οδύσσειας αφορά το παιγνίδι της σφαίρας που έπαιζε με τις βάγιες της η Ναυσικά, κόρη του βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοου στο χώρο όπου βρίσκουν τον Οδυσσέα ναυαγό. Στη συνέχεια ο Όμηρος περιγράφοντας τη γιορτή στους Φαίακες προς τιμή του Οδυσσέα αναφέρεται στο σφαιριστικό παιγνίδι υπό τύπον επίδειξης όπου έλαβαν μέρος δύο τουλάχιστον άτομα:

Οδύσσεια, Ραψωδία θ΄

370	Ἀλκίνοος δ᾿ Ἅλιον καὶ Λαοδάμαντα κέλευσεν μουνὰξ ὀρχήσασθαι, ἐπεί σφισιν οὔ τις ἔριζεν. οἱ δ᾿ ἐπεὶ οὖν σφαῖραν καλὴν μετὰ χερσὶν ἕλοντο, πορφυρέην, τήν σφιν Πόλυβος ποίησε δαί̈φρων, τὴν ἕτερος ῥίπτασκε ποτὶ νέφεα σκιόεντα	Το Λαοδάμα τότε πρόσταξεν ο Αλκίνοος και τον Άλιο χορό να στήσουν μόνοι, τι ήξεραν την τέχνη κάλλιο απ᾿ ολους. Κι εκείνοι πορφυρή στα χέρια τους, πανώρια επήραν σφαίρα, που τους την είχε φτιάσει ο Πόλυβος με τη σοφή του τέχνη, κι ο ένας απάνω ως τα βαθίσκιωτα τη σφεντονούσε νέφη,
375	ἰδνωθεὶς ὀπίσω, ὁ δ᾿ ἀπὸ χθονὸς ὑψόσ᾿ ἀερθεὶς ῥηιδίως μεθέλεσκε, πάρος ποσὶν οὖδας ἱκέσθαι. αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ σφαίρῃ ἀν᾿ ἰθὺν πειρήσαντο, ὠρχείσθην δὴ ἔπειτα ποτὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ ταρφέ᾿ ἀμειβομένω: κοῦροι δ᾿ ἐπελήκεον ἄλλοι	λυγώντας πίσω, κι ο άλλος εύκολα, ψηλά απ᾿ τη γη πηδώντας, την έπιανε, πριχού τα πόδια του ξανά το χώμα αγγίξουν. Κι αφού δοκίμασαν την τέχνη τους στη σφαίρα που πετούσαν ίσια ψηλά, πήραν και χόρευαν στη γη την πολυθρόφα κι έκαναν χίλια δυο σακίσματα· χτυπούσαν παλαμάκια
380	ἑστεῶτες κατ᾿ ἀγῶνα, πολὺς δ᾿ ὑπὸ κόμπος ὀρώρει. δὴ τότ᾿ ἄρ᾿ Ἀλκίνοον προσεφώνεε δῖος Ὀδυσσεύς: «Ἀλκίνοε κρεῖον, πάντων ἀριδείκετε λαῶν, ἠμὲν ἀπείλησας βητάρμονας εἶναι ἀρίστους, ἠδ᾿ ἄρ᾿ ἑτοῖμα τέτυκτο: σέβας μ᾿ ἔχει εἰσορόωντα.»	οι άλλοι στο αλώνι μέσα νιούτσικοι, κι ήταν ο αχός περίσσιος. Τότε ο Οδυσσέας ο αρχοντογέννητος μιλούσε στον Αλκίνο: «Αλκίνοε, βασιλιά περίλαμπρε, μες στο λαό σου ο πρώτος, στην τέχνη του χορού δεν έχετε το ταίρι σας — μου το 'πες, μα τώρα το 'δα με τα μάτια μου᾿ σαστίζω που τους βλέπω!»

Ο ποιητής φυσικά δεν επικεντρώνεται σε διευκρινιστικές λεπτομέρειες αλλά πάντα σκιαγραφεί σε αδρές γραμμές τις κοινωνικές περιγραφές που παραθέτει. Από τη μικρή όμως περιγραφή του πιο πάνω αποσπάσματος, δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να αντιληφθούμε ότι θα μπορούσε να αφορά και απόκρουση ή σύλληψη μπάλας από τερματοφύλακα, το βασικό σημείο όμως είναι ότι επρόκειτο για παιχνίδι-άθληση με συνοδεία μουσικής.

Οι αγαπητοί φίλοι από τη Βραζιλία, οι οποίοι μας αντιμετώπισαν υπό τους ήχους των χάλκινων της Γουμένισσας, έζησαν σχεδόν μια αρχαιοελληνική εμπειρία, στη σύγχρονη εκδοχή της, μαζί τους φυσικά και εμείς. Δεν είναι τυχαίο το όνομα του πρωτομάστορα, ΛΕΩΝΙΔΑΣ…